Met een gezamenlijk manifest presenteerden Leiden-Delft-Erasmus studenten hun inzichten uit het Thesis Lab ‘Just Climate Transistion’, aan Vera Vos, hoofd Duurzaamheid & Innovatie bij de gemeente Den Haag en aan Jeroen Laven, domeinmanager Cultuur, Inclusief Samenleven en Media. In de Haagse Lobby, hartje Den Haag deelden de studenten de conclusies van hun theses en gingen zij in gesprek over de vraag wat er nodig is voor een klimaatrechtvaardige toekomst.
Wat betekent klimaatrechtvaardigheid voor een stad als Den Haag? “Een complexe vraag. Maar daar houden universiteiten van”, aldus Saskia Ruijsink (TU Delft), algemeen coördinator van het Lab. “Zeker als zo’n vraag ons brengt naar plekken waar we in gesprek kunnen, met gemeentes, inwoners, sociale initiatieven, bedrijven en andere universiteiten.” Shivant Jhagroe (Universiteit Leiden), academisch coördinator van het Lab: “Als onderzoeker vind ik het belangrijk dat inwoners, bedrijven, beleidsmakers én onderzoekers van elkaar te leren, zeker als het gaat om klimaatrechtvaardigheid, een heel urgent onderwerp.”
Rechtvaardigheid heeft veel gezichten
De afgelopen maanden volgden studenten van verschillende opleidingen een gezamenlijk, interdisciplinair programma, terwijl zij werkten aan hun eigen thesis, ieder vanuit de eigen wetenschappelijke discipline. Zo onderzocht student Phone Myant Khant welke rol vervoer speelt in een rechtvaardige transitie. Een focus op openbaar vervoer is niet alleen duurzaam, maar draagt ook bij aan belangrijke waarden, zoals het belang om dingen te delen en contact met elkaar te maken.
Yazhini Sivaram onderzocht de relatie tussen klimaatverandering en de volksgezondheid. De gezondheidszorg moet voorbereid zijn op een toename van infectieziekten, zeker wat betreft voorlichting aan kwetsbare inwoners. Wisse Herder vraagt aandacht voor ketenaansprakelijkheid. Bij de productie van zonnepanelen is er sprake van grove mensenrechtenschendingen. Welke rol kan en moet Den Haag spelen bij de aanpak daarvan? Dat is een belangrijke vraag in haar thesis.
Eén woord maakt het verschil
Betrek bewoners meer bij het beleid, adviseerden veel studenten. Klimaatadaptatie kan alleen rechtvaardig zijn als de mensen die het meest geraakt worden daarin worden betrokken. “De focus van beleid moet verschuiven van technische oplossingen naar een inclusieve planning waarin rekening wordt gehouden met de ervaringen van mensen,” aldus student Tomas ter Reehorst in zijn onderzoek over urban heat.
Het is in deze uitdagende tijden belangrijker dan ooit dat gemeenten academische kennis gebruiken en ondersteunen.'
- Arjen Kapteijns, wethouder van Energietransitie, Mobiliteit en Grondstoffen.
“Het algemene beleid van Den Haag is goed, maar de implementatie en toegankelijkheid kunnen beter,” zei Rizkika Zulhijiani. “Slechts één woord in de juiste taal kan er al voor zorgen dat het thema duurzaamheid persoonlijker en relevanter aanvoelt,” schreef Charlotte Purzel. Achraf Taouil noemde het belang van maatwerk en communicatie via sleutelfiguren binnen wijken. Diona Shen ziet een belangrijke rol voor wijkorganisaties bij subsidieaanvragen.
Inheemse manier van denken
Naast de analyse van veel beleidsstukken, rapporten en wetgeving maakten de studenten gebruik van enquêtes, interviews en bijeenkomsten met beleidsmedewerkers, inwoners en organisaties. Dat leverde bijzondere momenten op, aldus Anne de Koster, adviseur en coördinator namens de gemeente. “In samenwerking met de Humanity Hub organiseerden de studenten een bijeenkomst met de Chileense Chautuileo Tranamil, mede-oprichter van de organisatie Aralez. Zij nam ons mee in de inheemse manier van denken over onze relatie met elkaar en met de aarde,” aldus De Koster.
Nog zo’n bijzonder moment was de focusgroepdiscussie met een groep geïnterviewden een bijzonder moment. Saskia Ruijsink: “De studenten organiseerden samen de bijeenkomst omdat er een overlap was tussen de informatie die ze ieder zochten. Zo’n bijeenkomst levert interessante data op, maar is ook een mooi moment voor de mensen die geïnterviewd worden. In zo’n groep worden ze uitgedaagd om op een andere manier naar een onderwerp te kijken.”
Het Lab zorgde voor nieuwe perspectieven bij de studenten en coördinatoren. “De studenten van de TU Delft hadden bijvoorbeeld technische oplossingen waar ik als bestuurskundestudent niet aan gedacht had,” zei Achraf Taouil. Anne de Koster was blij verrast door de invalshoek bij het onderzoek over mobiliteit. Saskia Ruijsink was erg positief over het onderzoek naar ketenaansprakelijkheid, omdat dat thema nog onderbelicht is.
Bestuurlijke interesse
In het manifest zijn de bevindingen samengebracht in een duidelijke definitie van klimaatrechtvaardigheid, gezamenlijke uitgangspunten en prioriteiten. “Het begint met de erkenning dat de klimaatcrisis niet alleen een ecologisch probleem is, maar dat het een heel grote en complexe sociale dimensie heeft,” aldus Phone Myant Khant. Communicatie, inclusiviteit en transparantie moeten alle prioriteit krijgen, vinden de studenten.
Het manifest werd in ontvangst genomen door Vera Vos, hoofd Duurzaamheid & Innovatie, en Jeroen Laven, domeinmanager Cultuur, Inclusief Samenleven en Media. De aanbevelingen komen op het moment dat klimaatrechtvaardigheid hoog op de agenda van de wethouder staat, zei Laven. “We beloven dat er een follow-up komt,” aldus Vos. Wethouder Kapteijns bedankte de studenten in een videoboodschap voor de samenwerking. “We gaan de aanbevelingen met bestuurlijke interesse lezen.”
Een unieke ervaring die ik absoluut niet had willen missen.'
- Achraf Taouil, student Bestuurskunde
Den Haag kan voorloper zijn
Voor de gemeente Den Haag was de presentatie van de theses en het manifest een begin, zei Anne de Koster. “We hopen dat we met deze informatie aan de slag kunnen. Dat is uiteindelijk de reden waarom we dit doen. We willen studenten een kans geven, maar als gemeente ook meer leren over het onderwerp en een nieuwe manier van denken. Want de beleidsomgeving is heel anders dan de academische omgeving,” zei ze.
Shivant Jhagroe verwacht dat Den Haag een voorbeeld kan zijn voor andere grote steden die een vergelijkbare problematiek hebben. “Juist omdat er in Den Haag sprake is van klimaatongelijkheid, kan de stad een voorloper zijn en laten zien hoe een gemeente klimaatrechtvaardig beleid kan voeren. Er gebeurt al veel, maar nog onder de radar. We moeten het op de radar krijgen, dus in beleidsteksten, in de toekomstvisies, in de wijken. Het manifest heeft een gezicht. Ik ben trots dat de studenten en het team dat hebben bereikt,” aldus Jhagroe.
Ook de andere deelnemers, coördinatoren en de gemeente Den Haag kijken tevreden terug. “Het is in deze uitdagende tijden belangrijker dan ooit dat gemeenten academische kennis gebruiken en ondersteunen,” aldus wethouder Arjen Kapteijns van Energietransatie, Mobiliteit en Grondstoffen.
Het Thesis Lab Just Climate Transistion is een samenwerking tussen het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability en de gemeente Den Haag.
