Waterrijke steden, zoals havensteden, hebben veelal een rijke geschiedenis. Ze staan daarbij in de frontlinie van klimaatverandering, migratie, urbanisatie en veel andere grote ontwikkelingen en uitdagingen. De adaptatie naar steeds nieuwe omstandigheden laat erfgoedsporen na in de havenstad. Hoe kunnen we leren van deze geschiedenis voor vraagstukken in de toekomst?
Een boeiend onderzoeksgebied dat door prof.dr.ing. Carola Hein, hoogleraar architectuur en stedenbouwgeschiedenis aan de TU Delft, al jaren voor het voetlicht wordt gebracht. In haar rol als trekker van het Leiden-Delft-Erasmus Port City Futures-programma krijgt Hein deze maand de Unesco-Leerstoel Water, Ports and Historic Cities toegewezen.
‘Zonder kennis van de geschiedenis is het heden niet te begrijpen. Ik ben daarom zeer vereerd met deze benoeming als Unesco leerstoelhouder’, zegt Hein. ‘Ik probeer ideeën en ontwikkelingen uit het verleden te linken aan de huidige tijd. Veel van het erfgoed wereldwijd is verbonden aan water. De historische structuren, havens en havensteden zijn een belangrijke bron van kennis over het verleden, maar bieden ook oplossingen voor de toekomst. Ze dragen bij aan duurzame ontwikkeling’.
De multidisciplinaire benadering is belangrijk voor vraagstukken over duurzaamheid, economie en vooral leefbaarheid
‘Het is ook erkenning voor de werkwijze binnen het Leiden-Delft-Erasmus-verband, namelijk het samenbrengen van vakgebieden rond de thema’s van havensteden enerzijds en water en erfgoed anderzijds. Die multidisciplinaire benadering is belangrijk. Want vraagstukken over identiteit, cultureel erfgoed, duurzaamheid en economie en vooral leefbaarheid kunnen alleen in een team van diverse wetenschappers opgelost kunnen worden.’
Kennisuitwisseling wereldwijd
De leerstoel draagt bij aan een groter bewustzijn van deze verwevenheid. Tegelijkertijd moeten methoden ontwikkeld worden om historische bronnen te doorgronden en grote hoeveelheden data te verzamelen. Daaruit zal gericht informatie worden gehaald waardoor verbanden gelegd kunnen worden tussen water en erfgoed, tussen havens en steden. Een eerste stap is het creëren van een database met informatie over bestaande water- en havengerelateerde werelderfgoedsites. Deze informatie kan gebruikt worden in open acces publicaties en onderwijs. Bovendien wordt de leerstoel een epicentrum, van training van bachelor en masteropleidingen tot summer schools en online lessen. PortCityFutures lanceerde onlangsde MOOC (Re)Imagining Port Cities: Understanding Space, Society and Culture.
Prof. dr. Wim van den Doel, Dean van Leiden-Delft-Erasmus Universities:
'De LDE-universiteiten zijn zeer verheugd met de toekenning van de Unesco Chair Water, Ports and Historic Cities aan prof.dr. Carola Hein. Het is een erkenning voor haar werk om havens als stedenbouwkundig en als sociocultureel fenomeen op de kaart te zetten en om de verbinding te leggen tussen de domeinen water en erfgoed. Unesco onderstreept niet alleen het cultuurhistorisch perspectief van havensteden, maar ook de duurzame ontwikkeling ervan. Dat gaat over zeespiegelstijging en andere klimaatfactoren maar zeker ook over hoe mensen in de toekomst wonen en werken in de grote deltaregio's overal ter wereld.'
Multidisciplinair
De leerstoel stimuleert multidisciplinair samenwerken tussen wetenschappers vanuit verschillende academische instellingen. Dat sluit goed aan bij het uitgangspunt van Leiden-Delft-Erasmus: samenwerken voor maatschappij en wetenschap. Prof. Hein geeft leiding aan het Leiden-Delft-Erasmus-programma PortCityFutures.
Leiden-Delft-Erasmus PortCityFutures
Het Leiden-Delft-Erasmus PortCityFutures-programma hanteert multidisciplinaire methoden en longitudinale perspectieven om politieke, economische, maatschappelijke en culturele aspecten van het gebruik van de ruimte in havenstadregio’s te begrijpen en te ontwerpen. In het programma wordt onderzocht hoe goederen- en mensenstromen, die ontstaan door havenactiviteiten, kruisen met de dynamiek van het natuurlijke gebied, de waterbouwkunde, ruimtelijke ordening, architectuur en erfgoed.
De ruimtelijke impact van concurrerende belangen van havengerelateerde en stedelijke ruimtelijke ontwikkelingsbehoeften en tijdschema’s wordt bekeken. Ook worden creatieve oplossingen en ontwerpmaatregelen voor problemen en de gevolgen daarvan onderzocht voor het toekomstige gebruik van de beperkte ruimte, waardoor de haven, de stad en de regio kunnen floreren.
