Tijdens de Dies Natalis van de Universiteit Leiden op 8 februari, neemt Carel Stolker afscheid als rector magnificus en voorzitter van de Universiteit Leiden. Maar ook als bevlogen en verbindend bestuurder van Leiden-Delft-Erasmus Universities. Hij schreef voor ons een ‘brief voor de toekomst’ waarin hij de kracht van de alliantie en zijn visie op de samenwerking verwoord. Dit hebben wij met veel dank aanvaard.
Brief voor de toekomst: Leiden-Delft-Erasmus, een powerhouse!
Door prof.mr. Carel Stolker
In de Leidse Pieterskerk draag ik vandaag als rector magnificus en voorzitter van het college van bestuur het stokje over aan voorzitter Annetje Ottow en rector Hester Bijl. Samen met Martijn Ridderbos vormen zij van nu af aan het nieuwe Leidse college van bestuur.
Mijn afscheid van acht jaar in het Leidse college van bestuur is ook een afscheid van acht jaar nauwe betrokkenheid bij Leiden-Delft-Erasmus Universities. Dat is aanleiding voor deze laatste terugblik. Want onze samenwerking is een van de meest inspirerende kanten van mijn bestuursperiode geweest. De individuele leden van de drie colleges van bestuur, gezamenlijk de Stuurgroep vormend, groeiden in de loop van die tijd uit van partners tot vrienden. Dat geldt ook voor Jacqueline Dekker zonder wie “LDE” niet zover was gekomen als waar ze nu is; en voor Dean Wim van den Doel, die samen met zijn team met groot leiderschap weer nieuwe vorm en inhoud geeft aan de samenwerking.
Maar ik wil in dit verband met nadruk ook mijn voorganger Paul van der Heijden, en de oud-voorzitters Dirk van den Berg en Kristel Baele noemen. Door de jaren heen hebben velen aan de LDE-kar getrokken. Het was hun vooruitziende blik die ons zover heeft gebracht, een strategische blik ook, die nadien op tal van plaatsen wordt gekopieerd.
De Leiden-Delft-Erasmus Universities vullen elkaar aan in expertise en focus, en zijn daardoor in staat verschil te maken in onderwijs over en onderzoek naar moeilijke, vaak interdisciplinaire, vraagstukken.
Voor elkaar geschapen
De vraagstukken waarvoor we staan, van de regio tot de wereld, lijken groter dan ooit. Meer dan ooit kijkt de wereld naar de wetenschap en hoopt zij dat wetenschappers oplossingen voor al die enorme vraagstukken kunnen bieden.
Al meer dan 400 jaar is de regio die nu Zuid-Holland heet een wetenschappelijk powerhouse. Het begon ooit in Leiden, waar in 1575 een brede universiteit werd gevestigd. Vervolgens ontstond er in Delft (1842) een technische universiteit, en in Rotterdam (1913) een universiteit gericht op gezondheid, economie, bedrijf en maatschappij. Deze drie universiteiten, samen met het Leids Universitair Medisch Centrum en het Erasmus Medisch Centrum, werken inmiddels al vele jaren intensief met elkaar samen.
In en tussen de drie universiteiten en de medische centra gaat het om wetenschappelijke disciplines die op wereldniveau worden beoefend. Binnen een straal van minder dan 30 km zijn vrijwel alle wetenschappelijke disciplines vertegenwoordigd: van astronomie tot Aziëstudies in Leiden, civiele techniek en informatica in Delft, tot sociologie, economie en management in Rotterdam. Om over ‘gezondheid’ nog maar te zwijgen.
De grote maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen waarvoor onze wereld staat, vergen behalve disciplinaire diepte ook intensieve samenwerking tussen disciplines. En steeds vaker: versmelting (‘convergence’) van disciplines.
Maar de grote maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen waarvoor onze wereld staat, vergen behalve disciplinaire diepte ook intensieve samenwerking tussen disciplines. En steeds vaker: versmelting (‘convergence’) van disciplines. Want echt ingewikkelde vraagstukken kunnen alleen nog worden opgelost in de samenwerking van ingenieurs, artsen, juristen, gedragswetenschappers, natuur- en gezondheidswetenschappers, filosofen, sociologen, en zo vele anderen. Ons partnerschap is de afgelopen acht jaren alleen maar verder gegroeid. En dat is goed. Geen enkele universiteit, hoe goed ook, kan de maatschappelijke en wetenschappelijke vraagstukken waarvoor onze wereld staat – nationaal, regionaal en internationaal – op haar eentje meer aan.
Binnen een straal van minder dan 30 km zijn vrijwel alle wetenschappelijke disciplines vertegenwoordigd: van astronomie tot Aziëstudies in Leiden, civiele techniek en informatica in Delft, tot sociologie, economie en management in Rotterdam.
Drie universiteiten, vier steden
We zijn gevestigd in drie zeer aantrekkelijke steden: Rotterdam, Delft en Leiden. Met in het hart van onze samenwerking een vierde stad: Den Haag, het bestuurlijke en juridische hart van Nederland, Internationale Stad van Vrede, Recht en Veiligheid, en daarmee de derde VN-stad van de wereld na New York en Geneve. Onze samenwerking in die vier steden maakt Zuid-Holland tot een buitengewoon aantrekkelijke regio voor wetenschappers en studenten van overal ter wereld. Bovendien zoeken we steeds actief de samenwerking met de provincie en haar steden, de regionale kennisinstellingen, de internationale instellingen in Den Haag, het bedrijfsleven in de regio, IQ, lokale en nationale overheden, ministeries.
Gezamenlijk willen wij de wereld, maar ook de regio, tot een betere plaats maken. We vullen elkaar aan in expertise en focus, en zijn daardoor in staat verschil te maken in onderwijs over en onderzoek naar moeilijke, vaak interdisciplinaire, vraagstukken. Studenten zijn in ons partnerschap cruciaal. Uitgangspunt is daarom dat onze gezamenlijke onderzoeksprogramma’s ook een poot hebben in het onderwijs. Bovendien laten we onze studenten steeds gemakkelijker hoppen van de ene universiteit naar de andere. Want jong talent laat zich steeds minder vastpinnen op een en dezelfde locatie.
Samenwerken, heb ik de afgelopen acht jaren geleerd, begint met het stoppen van de onderlinge concurrentie, en eindigt met de schoonheid van de ervaring dat delen vermenigvuldigen is.
Samenwerking in soorten en maten
Onze samenwerking kent tal van creatieve vormen. Dat is te danken aan de aard van onze partnerschap: bottom-up veel meer dan top-down. Zo hebben we een succesvolle Medical Delta waar technologische oplossingen voor duurzame zorg centraal staan, voor andere thema’s hebben we een aantal gemeenschappelijke centres opgericht, of, voor de natuurkunde, een gezamenlijke onderzoekschool, en voor onze studenten gezamenlijke bachelor- en masteropleidingen en minoren. Voor onze topwetenschappers groeien we toe naar steeds meer gezamenlijke benoemingen, over de grenzen van de drie universiteiten heen.
Ook andere kennisinstellingen, zoals hogescholen en TNO, hebben zich met ons verbonden, en door de jaren heen hebben zich science parken en kennis hubs gevormd. Op die manier is door een gelukkige combinatie van strategie en toeval Zuid-Holland een kennisecosysteem van wereldniveau geworden.
Samenwerken, heb ik de afgelopen acht jaren geleerd, begint met het stoppen van de onderlinge concurrentie, en eindigt met de schoonheid van de ervaring dat delen vermenigvuldigen is.
Geen eind aan de samenwerking
Ook als het gaat om gebouwen, om infrastructuur en om al die andere faciliteiten die ons onderzoek en onderwijs nodig hebben, kunnen onze universiteiten het niet meer alleen. Door samenwerking wordt de aanschaf van onze vaak kostbare onderzoeksinfrastructuur gemakkelijker en doelmatiger. Verder leren wij dagelijks van elkaar in domeinen als vastgoed, financiën, HR & leiderschap, marketing en communicatie, internationalisering en kwaliteitszorg.
Zuid-Holland, een powerhouse
Nederland wil een gezondere, rechtvaardiger, duurzamer en inclusievere samenleving worden. Deze vier thema’s staan in onze samenwerking centraal. Maar Nederland wil ook een bijdrage leveren aan de oplossing van complexe vraagstukken wereldwijd en daarin, in onderwijs en onderzoek, een leidende rol spelen.
Daarvoor is de kennis en innovatiekracht van de drie Zuid-Hollandse kennisinstellingen nodig. In het metropolitaan gebied van Zuid-Holland komen alle maatschappelijke uitdagingen bijeen, maar is ook alles aanwezig om deze uitdagingen aan te gaan. Denk ook aan de Nederlandse space sector, life sciences en bioscience, health, de quantum computer en de kennis op het terrein van duurzaamheid, biodiversiteit en de energietransitie, maar denk ook aan de juridische, sociale- en geesteswetenschappen die mens en samenleving beter leren kennen.
Van ‘good at’ naar ‘good for’
Dat maakt Zuid-Holland als innovatief laboratorium uniek in Nederland. In alles wat we doen proberen wij zo de stap zetten van: ‘waar zijn we heel goed in’, naar: ‘waar kunnen we samen een verschil maken’. Van ‘good at’ naar ‘good for’ dus.
Ik wens de Leiden-Delft-Erasmus Universities, de beide medische centra, onze onderzoekers, docenten en studenten, onze support staff, bestuurders en al onze partners, een prachtige toekomst. En bedenk: gras groeit niet harder door aan de sprieten te gaan trekken, maar door het van tijd tot tijd wat water te geven.
