Erfgoed, conflict en duurzame ontwikkeling in het LDE-samenwerkingsverband
In het academisch jaar 2025–2026 lanceren Universiteit Leiden, TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam een nieuw interdisciplinair Thesis Lab Atlantikwall, als onderdeel van het Leiden-Delft-Erasmus (LDE) programma Global Heritage and Development. Dit initiatief biedt masterstudenten uit uiteenlopende disciplines de gelegenheid om gezamenlijk te werken aan urgente vraagstukken op het snijvlak van erfgoed, conflict, duurzaamheid en maatschappelijke inclusie.
De Atlantikwall als erfgoedvraagstuk
De Atlantikwall was een circa 5000 kilometer lang militair verdedigingssysteem, aangelegd door nazi-Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog, dat zich uitstrekte van Noorwegen tot de Frans-Spaanse grens. Hoewel een groot deel van deze infrastructuur inmiddels is verdwenen, zijn langs de Nederlandse kust nog diverse elementen zichtbaar in het landschap.
De omgang met deze restanten stelt overheden, erfgoedinstellingen en gemeenschappen voor complexe vragen:
- Hoe verhouden we ons tot erfgoed dat beladen is met een gewelddadig en politiek gevoelig verleden?
- In welke mate vertegenwoordigt dit erfgoed materiële én immateriële betekenissen voor uiteenlopende groepen in de samenleving?
- Hoe kunnen dergelijke sporen uit het verleden worden geïntegreerd in hedendaagse ruimtelijke, culturele en maatschappelijke contexten?
Centrale onderzoeksvraag
Binnen het Thesis Lab staat de volgende centrale vraag centraal:
Hoe kan het omstreden erfgoed van de Atlantikwall bijdragen aan een duurzame en inclusieve toekomst, en hoe kunnen daarbij verbindingen worden gelegd tussen diverse gemeenschappen, verhalen en objecten uit het verleden, het heden en de toekomst?
Deze onderzoeksvraag biedt ruimte voor uiteenlopende benaderingen – historisch, archeologisch, planologisch, museologisch, sociaalwetenschappelijk en beleidsmatig – en nodigt studenten uit om bij te dragen aan het herdenken, herinterpreteren en herbestemmen van militair erfgoed.
Interdisciplinaire samenwerking en participatief onderzoek
Het Thesis Lab beoogt een interdisciplinaire leeromgeving waarin studenten, docenten, onderzoekers en maatschappelijke partners gezamenlijk casusgericht onderzoek verrichten. Studenten worden gestimuleerd om methoden uit hun eigen discipline in te brengen, maar ook actief samen te werken met studenten uit andere vakgebieden. Hiermee ontstaat een laboratorium voor kennisuitwisseling, co-creatie en reflectie op de rol van academisch onderzoek in maatschappelijke transities.
Partners en casussen
Het Lab is een LDE-samenwerking tussen:
- Universiteit Leiden – Faculteit Archeologie
- TU Delft – Faculteit Bouwkunde
- Erasmus Universiteit Rotterdam – Erasmus School of History, Culture and Communication
De inhoudelijke casuïstiek en praktijkvragen worden aangedragen door maatschappelijke partners, waaronder:
- Gemeente Den Haag
- Gemeente Leiden
- Erfgoedhuis Zuid-Holland
- Museum Atlantikwall
Deze instellingen leveren tevens inhoudelijke begeleiding, toegang tot erfgoedlocaties en bijdragen aan de beoordeling van voorstellen en eindproducten.
Doel en impact
Het Thesis Lab Atlantikwall vormt een voorbeeld van academisch onderwijs en onderzoek dat direct aansluit bij actuele maatschappelijke vraagstukken. Het stelt studenten in staat om een brug te slaan tussen verleden en toekomst, tussen theorie en praktijk, en tussen wetenschap en samenleving.