Op 9 oktober vond het grote studentenverkiezingsdebat 'Futureproof - Nederland in Transitie' plaats. Politici gingen in gesprek met studenten en wetenschappers van de Universiteit Leiden, TU Delft en Erasmus Universiteit Rotterdam – midden op de campus in Delft over urgente thema's zoals gezondheid, economie, weerbaarheid en technologie.
Prof.dr. Koen Caminada, decaan van de faculteit Governance & Global Affairs van de Universiteit Leiden, heette de studenten, politici, wetenschappers en andere aanwezigen welkom. ‘Vanavond draait het niet om wie het hardst spreekt, maar om wie het best luistert. Niet om zwart-wit denken, maar om bruggen bouwen, iets wat in de politiek soms lastig is.'
Jullie zijn niet de toeschouwers van de toekomst - jullie zijn de medeontwerpers ervan.’
'Tegen de studenten, wil ik zeggen: wees kritisch, wees nieuwsgierig, en stel vooral vragen. Want jullie zijn niet de toeschouwers van de toekomst - jullie zijn de medeontwerpers ervan.’ Onder leiding van moderator Merijn Doggen van Universiteit van Nederland ging het debat van start.
Gezondheid = keuzes maken
De eerste stelling was meteen raak: Investeren in wetenschappelijk onderzoek en innovatie is dé manier om onze gezondheidszorg betaalbaar te houden. Wetenschappers prof.dr. Douwe Atsma van het Leids Universitair Medisch Centrum en prof.dr. Maaike Kleinsmann van de TU Delft schetsten in hun introductie de urgentie van het vraagstuk: vergrijzing, druk op personeel, stijgende kosten – de houdbaarheid van het zorgsysteem staat onder druk.
Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Gouke Moes (BBB), reageerde dat er keuzes gemaakt moeten worden. Niet alles kan, en investeren in breed toegankelijke zorg verdient de voorkeur boven dure, specialistische ingrepen die soms maar een jaar extra leven opleveren. Technologie ziet hij als essentieel om de vergrijzende zorgpiramide het hoofd te bieden.
Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) benadrukte dat het niet alleen gaat om wát er gezegd wordt, maar vooral om wát er wordt gedaan. We zullen het allemaal eens zijn met de stelling, maar wat doen we ermee? Ze waarschuwde dat het huidige beleid – met name de bezuinigingen op hoger onderwijs en wetenschap – haaks staat op de wens om innovatie te stimuleren.
Als wethouder in de gemeente Kampen onderstreepte Bernard van den Belt (SGP) eveneens het belang van technologie, maar waarschuwde dat deze de menselijkheid in de zorg niet mag vervangen. Hij pleitte voor versterking van gemeenschapszin en sociale netwerken, om zo de druk op de zorgkosten te verlichten.
Hoe(veel) investeren in defensie?
Cyberaanvallen, onder meer door statelijke actoren, vormen een bedreiging en daarom is weerbaarheid een vorm van onze economie beschermen. Dr.mr. Ernst Dijxhoorn van de Universiteit Leiden kon dit bevestigen. Samen met zijn Leidse collega dr. Rogier Creemers verzorgde hij de inleiding van de 2e stelling: Investeren in defensie, cyberveiligheid en maatschappelijke veerkracht betaalt zich altijd terug.
Creemers pleitte ervoor de stelling om te draaien: zorg dat je van groei als heilige graal afkomt. Want daardoor wordt je afhankelijk van internationale partijen en dus kwetsbaar.
Queeny Rajkowski (VVD) arriveerde nét op tijd na een paar uur in de file, en beet het spits af met een vurig pleidooi vóór de stelling. Voor haar is cyber security top prioriteit: 'Iedere seconde is er een cyber attack. Maar dat hoef ik jullie hier in Delft natuurlijk niet te vertellen'. Investeren in defensie zag zij als hoogst noodzakelijk.
Joost van der Sluis (SP), die op het laatste moment inviel, gaf weerwoord: het zomaar besteden van 5% van het BBP aan Defensie is niet wenselijk. Volgens de SP moeten investeringen doelgericht zijn, met een duidelijke strategie en prioriteiten. Niet zomaar geld naar de defensieindustrie, en het mag überhaupt wel een stuk minder allemaal, aldus Van der Sluis.
Dion Huidekooper (D66) sloot de ronde af met een pitch. Volgens hem is weerbaarheid een breed begrip dat vraagt om brede investeringen ook in onderwijs en wetenschap.
Blijven samenwerken met de VS
De derde en laatste debatronde draaide om de stelling: “Nederland moet onafhankelijk worden van Amerikaanse big tech-bedrijven.” Prof. dr. Geert-Jan Houben van de TU Delft en gespecialiseerd in artificial intelligence en haveneconoom prof.dr. Rob Zuidwijk van de Erasmus Universiteit Rotterdam verzorgden de inhoudelijke aftrap.
Allereerst sprak Christian van der Krift (CU) sprak zich uit voor investeringen in opkomende technologieën, zoals quantum computing, om de afhankelijkheid van grote buitenlandse technologiebedrijven af te bouwen. Laura Harks (Volt) presenteerde plannen voor een Europese technologie-infrastructuur, zoals een 'Eurostack'. Volgens haar is samenwerking binnen Europa essentieel om op eigen benen te kunnen staan op het gebied van tech en AI.
Marcel Hanegraaff (CDA) was kritischer. Volgens hem moeten we waken voor oversimplificatie: 'We kunnen niet ineens alle banden met Amerika doorsnijden.' Volledige onafhankelijkheid is niet haalbaar op korte termijn. Slim omgaan met strategische afhankelijkheden én onze eigen sterktes – zoals ASML – beter uitspelen. Andere geopolitieke machtsblokken zijn ook afhankelijk van ons.
Foto's: Marketiek
