Carola Hein, Hoogleraar Architectuur & Stedenbouwgeschiedenis TU Delft, is sinds januari 2022 ook verbonden aan het Instituut Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie van de Universiteit Leiden en aan de Erasmus School for History, Culture and Communication als Hoogleraar Water, Havens en Historische Steden. Op het eerste oog wellicht een vreemde combinatie, maar voor Hein is het juist heel logisch: ‘Zonder begrip van het verleden en heden, kunnen we geen toekomstscenario’s ontwerpen.
Foto: Barbra Verbij
Hein is de kartrekker van het Leiden-Delft-Erasmus PortCityFutures programma en wordt als eerste 'dubbelbenoemd' binnen de Leiden-Delft-Erasmus samenwerking: naast hoogleraar aan de TU Delft ook hoogleraar aan de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Deze dubbelbenoeming bouwt voort op de Unesco-Leerstoel ‘Water, Ports and Historic Cities’ die Hein onlangs kreeg toegewezen. Hein heeft er zin in: ‘Ik vind het mooi en een beetje spannend maar ik zie vooral kansen om diverse werelden bij elkaar te brengen.’
Om toekomstscenario’s te kunnen ontwerpen moeten we eerst het verleden en heden begrijpen.’
Opleiden van een nieuwe generatie professionals
‘Om toekomstscenario’s te kunnen ontwerpen moeten we eerst het verleden en heden begrijpen’, zegt Hein. ‘Voor ontwerpers aan de TU Delft is dat niet altijd vanzelfsprekend. De studenten doen veel met etnografie van architectuur of interviews, maar hebben weinig grip op wat het betekent om onderzoek met mensen te doen.’ Hein ziet daar vanuit haar nieuwe positie mooie kansen voor samenwerking met antropologiestudenten die ervaring hebben met etnografisch onderzoek. ‘Het idee is om de verschillende instituten samen te brengen en interdisciplinair onderzoek mogelijk te maken. De disciplines kunnen veel van elkaar leren. Dat is goed voor de toekomstige generatie professionals.’
Antropologen, planners, architecten en ontwerpers kunnen veel leren van elkaars benaderingen en betrokkenheid in professionele en onderzoekspraktijken.’
Verbinding tussen sociale wetenschappen en design
Wat hebben antropologen aan zo’n samenwerking? Volgens Hein moet iedereen die over ontwerpen schrijft, zoals toekomstantropologen, een keer zelf een potlood vast hebben gehad om het ontwerpproces goed te begrijpen. Hein: ‘Antropologen onderzoeken machtsstructuren, ook die waarin architecten en planners betrokken zijn. Planners werken mee aan de transformatie van buurten vanuit de doelstelling van stedelijke revitalisering. Antropologen, met nauwe aandacht voor de machtsdynamiek in besluitvormingsprocessen, kunnen dezelfde transformatie onderzoeken in termen van gentrificatie. Antropologen, planners, architecten en ontwerpers kunnen veel leren van elkaars benaderingen en betrokkenheid in professionele en onderzoekspraktijken.’ De verbinding tussen design en sociale wetenschappen is voor Hein een key issue.
Als wij een betere maatschappij willen, zullen we toch eerst moeten begrijpen hoe de samenleving werkt en bepalen wat een betere samenleving is.'
Begrijpen hoe de samenleving werkt
Als Hein van iets overtuigd is, probeert ze het voor elkaar te krijgen. Het PortCityFutures programma is daar een goed voorbeeld van. Als je een haven beter wilt laten functioneren, dan heb je ingenieurs die heel goed werk doen. Het kritische oog van een antropoloog levert daarbij niet direct economische winst op. Het is daarom best lastig om dan de noodzakelijke verbinding te vinden. Hein: ‘Als wij een betere maatschappij willen, zullen we toch eerst moeten begrijpen hoe de samenleving werkt en bepalen wat een betere samenleving is. Ik ben heel blij dat die mening gedeeld wordt door het Leidse Instituut Cultural Anthropology and Development Sociology.’
Nieuwe minor (Re)Imagining Port Cities
Hein houdt van de interactie met studenten. ‘Ik leer het beste als ik lesgeef. Ik word blij van verassende vragen, dat levert interessante gesprekken op.’ De rijkdom die diverse achtergronden oplevert, hoopt ze ook in de nieuwe LDE-minor (Re)Imagining Port Cities: Understanding Space, Society and Culture tegen te komen. In dit nieuwe programma kunnen studenten met uiteenlopende achtergronden kennismaken met observatie, ontwerp en multidisciplinair samenwerken. De minor start in september 2022.
Tekst: Iris Klapwijk
